(处世三大奇书之一)

《围炉夜话》注音版

陈李杨

二零二零年三月十七日

围炉夜话原文评析版(处世三大奇书之一)(1)

【原序】围炉夜话寒夜围炉,田家妇子之乐也。顾篝灯坐对,或默默然无一言,或嘻嘻然言非所宜言,皆无所谓乐,不将虚此良夜乎?余识字农人也。岁晚务闲,家人聚处,相与烧.煨山芋,心有所得,辄述诸口,命儿辈缮写存之,题曰围炉夜话。但其中皆随得随录,语无伦次且意浅辞芜,多非信心之论,特以课家人消永夜耳,不足为外人道也。倘蒙有道君子惠而正之,则幸甚 。

咸丰甲寅二月既望王永彬书于桥西馆之一经堂。

【作者简介】(清)王永彬,字宜山,人称宜山先生,王氏后人称其宜山公, 一生经历了乾隆、嘉庆、道光、咸丰、同治五个王朝。

生于乾隆壬子年正月二十三亥时,卒于同治己巳年正月二十五巳时,享年七十有八。为南宋孝宗时王刚中之后,经两次迁徙,直到其父清朝乾隆间才迁往荆州府枝江县城西十五里石门坎。年少时,其仲兄去世,一度面临辍学,后发愤始得入县学读书。他不喜科举,很晚才恩获贡生科名,为修职郎,参与编修同治版本《枝江县志》,担任"分修"。后候选教谕,因深受儒家思想熏陶,在教学中,先令学生修身,次教其治学,不以科举应试为唯一目的。并能身先士卒,修养己身而后教。同时对于乡人,见善必赏;见过必反复规劝,一定要使其彻底改正。 王永彬涉猎广泛,在著述授业之余,经史诸子书法医学皆习,尤好吟诗,其同郡文友王柏心为其撰写《勅授修职郎宜山王公传》记载:"公著述外,尤好吟咏,与高安周柳溪、彝陵(夷陵)罗梦生结诗社,号吟坛三友"。

王永彬为人不爱荣华富贵,生性纯茂冲远。光绪《荆州府志·卷五十七·艺文志》记载:"王永彬,字宜山,岁贡生,性孝友,隐居教授。邑令朱锡绶耳其名,虚心造访,永彬凿坯而遁。"与友人一起每酒醉高论,说到古忠孝义烈之事,则沾襟涕泗不能止。

【附注】《围炉夜话》是清代著名文学品评家王永彬著作的儒家通俗读物,是针对当时以及以前的文坛掌故、人、事、文章等分段所作的评价议论,寓意深刻。原著共二百二十一则,本无序数,加之以便查考。附上拼音,实为童蒙阅读之便。编辑时错漏在所难免,还望斧正。

1. jiào zǐ dì yú yòu shí,biàn dāng yǒu zhèng dà guāng míng qì xiàng ;jiǎn shēn xīn yú píng rì,bù kě wú yōu qín tì lì gōng fū.

  教子弟于幼时,便当有正大光明气象;检身心于平日,不可无忧勤惕厉工夫。

2. yǔ péng yǒu jiāo yóu,xū jiāng tā men hǎo chù liú xīn xué lái,fāng néng shòu yì ;duì shèng xián yán yǔ,bì yào wǒ píng shí zhào yàng xíng qù,cái suàn dú shū.

  与朋友交游,须将他们好处留心学来,方能受益;对圣贤言语,必要我平时照样行去,才算读书。

3. pín wú kě nài wéi qiú jiǎn,zhuō yì hé fáng zhǐ yào qín.

  贫无可奈惟求俭,拙亦何妨只要勤。

4. wěn dāng huà,què shì píng cháng huà,suǒ yǐ tīng wěn dāng huà zhě bù duō ;běn fèn rén,jí shì kuài huó rén,wú nài zuò běn fèn rén zhě shén shǎo.

  稳当话,却是平常话,所以听稳当话者不多;本分人,即是快活人,无奈做本分人者甚少。

5. chǔ shì yào dài rén zuò xiǎng,dú shū xū qiè jǐ yòng gōng.

  处事要代人作想,读书须切己用功。

6. yī xìn zì shì lì shēn zhī běn,suǒ yǐ rén bù kě wú yě; yī shù zì shì jiē wù zhī yào,suǒ yǐ zhōng shēn kě xíng yě.

  一信字是立身之本,所以人不可无也;一恕字是接物之要,所以终身可行也。

7. rén jiē yù huì shuō huà,sū qín nǎi yīn huì shuō ér shā shēn; rén jiē yù duō jī cái,shí chóng nǎi yīn duō jī cái ér sàng mìng.

  人皆欲会说话,苏秦乃因会说而杀身;人皆欲多积财,石崇乃因多积财而丧命。

8. jiào xiǎo ér yí yán,yán qì zú yǐ píng zào qì; dài xiǎo rén yí jìng,jìng xīn kě yǐ huà xié xīn。

  教小儿宜严,严气足以平躁气;待小人宜敬,敬心可以化邪心。

9. shàn móu shēng zhě,dàn lìng cháng yòu nèi wài,qín xiū héng yè,ér bù bì fù qí jiā ;shàn chǔ shì zhě,dàn jiù shì fēi kě fǒu,shěn dìng zhāng chéng,ér bù bì lì yú jǐ.

  善谋生者,但令长幼内外,勤修恒业,而不必富其家;善处事者,但就是非可否,审定章程,而不必利于己。

10. míng lì zhī bù yí dé zhě jìng dé zhī,fú zhōng wèi huò; kùn qióng zhī zuì nán nài zhě néng nài zhī,kǔ dìng huí gān.shēng zī zhī gāo zài zhōng xìn,fēi guān jī qiǎo; xué yè zhī měi zài dé xíng,bù jǐn wén zhāng.

  名利之不宜得者竟得之,福终为祸;困穷之最难耐者能耐之,苦定回甘。生资之高在忠信,非关机巧;学业之美在德行,不仅文章。

11. fēng sú rì qū yú shē yín,mí suǒ dǐ zhǐ,ān dé yǒu dūn gǔ piáo zhī jūn zǐ,lì wǎn jiāng hé; rén xīn rì sàng qí lián chǐ,jiàn zhì xiāo wáng,ān dé yǒu jiǎng míng jié zhī dà rén,guāng zhēng rì yuè.

  风俗日趋于奢淫,靡所底止,安得有敦古朴之君子,力挽江河;人心日丧其廉耻,渐至消亡,安得有讲名节之大人,光争日月。

12. rén xīn tǒng ěr mù guān hái,ér yú bǎi tǐ wèi jūn,bì suí chù jiàn shén míng zhī zǎi; rén miàn hé méi yǎn bí kǒu,yǐ chéng yī zì yuē kǔ ,zhī zhōng shēn wú ān yì zhī shí.

  人心统耳目官骸,而于百体为君,必随处见神明之宰;人面合眉眼鼻口,以成一字曰苦,知终身无安逸之时。

13. wǔ zǐ xū bào fù xiōng zhī yī,ér yǐng dū miè,shēn bāo xū jiù jūn shàng zhī nán,ér chǔ guó cún,kě zhī rén xīn zú shì yě; qín shǐ huáng miè dōng zhōu zhī suì,ér liú jì shēng,liáng wǔ dì miè nán qí zhī nián,ér hóu jǐng jiàng,kě zhī tiān dào hǎo huán yě.

  伍子胥报父兄之伊,而郢都灭,申包胥救君上之难,而楚国存,可知人心足恃也;秦始皇灭东周之岁,而刘季生,梁武帝灭南齐之年,而侯景降,可知天道好还也。

14. yǒu cái bì tāo cáng,rú hún jīn pú yù,àn rán ér rì zhāng yě ;wéi xué wú jiàn duàn,rú liú shuǐ xíng yún,rì jìn ér bù yǐ yě.

  有才必韬藏,如浑金璞玉,暗然而日章也;为学无间断,如流水行云,日进而不已也。

15. jī shàn zhī jiā,bì yǒu yú qìng ;jī bù shàn zhī jiā,bì yǒu yú yāng.kě zhī jī shàn yǐ yí zǐ sūn,qí móu shén yuǎn yě.xián ér duō cái,zé sǔn qí zhì; yú ér duō cái,zé yì qí guò.kě zhī jī cái yǐ yí zǐ sūn,qí hài wú qióng yě.

  积善之家,必有余庆;积不善之家,必有余殃。可知积善以遗子孙,其谋甚远也。贤而多财,则损其志;愚而多财,则益其过。可知积财以遗子孙,其害无穷也。

16. měi jiàn dài zǐ dì yán lì zhě,yì zhì chéng dé; gū xī zhě,duō yǒu bài xíng,zé fù xiōng zhī jiào yù suǒ xì yě.yòu jiàn yǒu zǐ dì cōng yǐng zhě,hū rù xià liú; yōng yú zhě,zhuǎn wéi shàng dá,zé fù xiōng zhī péi zhí suǒ guān yě.rén pǐn zhī bù gāo,zǒng wèi yī lì zì kàn bù pò; xué yè zhī bù jìn,zǒng wèi yī lǎn zì diū bù kāi.dé zú yǐ gǎn rén,ér yǐ yǒu dé dāng dà quán,qí gǎn yóu sù ;cái zú yǐ lèi jǐ,ér yǐ yǒu cái chù luàn shì,qí lèi yóu shēn.

  每见待子弟严厉者,易至成德;姑息者,多有败行,则父兄之教育所系也。又见有子弟聪颖者,忽入下流;庸愚者,转为上达,则父兄之培植所关也。人品之不高,总为一利字看不破;学业之不进,总为一懒字丢不开。德足以感人,而以有德当大权,其感尤速;财足以累己,而以有财处乱世,其累尤深。

17. dú shū wú lùn zī xìng gāo dī,dàn néng qín xué hǎo wèn,fán shì sī yí gè suǒ yǐ rán,zì yǒu yì lǐ guàn tōng zhī rì; lì shēn bù xián jiā shì pín jiàn,dàn néng zhōng hòu lǎo chéng,suǒ xíng wú yī háo gǒu qiě chù,biàn wèi xiāng dǎng yǎng wàng zhī rén.

  读书无论资性高低,但能勤学好问,凡事思一个所以然,自有义理贯通之日;立身不嫌家世贫贱,但能忠厚老成,所行无一毫苟且处,便为乡党仰望之人。

18. kǒng zǐ hé yǐ è xiāng yuàn,zhǐ wèi tā shì zhōng shì lián,wú fēi jiǎ miàn kǒng; kǒng zǐ hé yǐ qì bǐ fū,zhǐ yīn tā huàn dé huàn shī,jìn shì sú xīn cháng.

  孔子何以恶乡愿,只为他似忠似廉,无非假面孔;孔子何以弃鄙夫,只因他患得患失,尽是俗心肠。

19. dǎ suàn jīng míng,zì wèi zì jì,rán bài zǔ fù zhī jiā shēng zhě,bì cǐ rén yě; pǔ shí hún hòu,chū wú shén qí,rán péi zǐ sūn zhī yuán qì zhě,bì cǐ rén yě.

  打算精明,自谓自计,然败祖父之家声者,必此人也;朴实浑厚,初无甚奇,然培子孙之元气者,必此人也。

20. xīn néng biàn shì fēi,chǔ shì fāng néng jué duàn ;rén bù wàng lián chǐ,lì shēn zì bù bēi wū.

  心能辨事非,处事方能决断;人不忘廉耻,立身自不卑污。

21. zhōng yǒu yú zhōng,xiào yǒu yú xiào,kě zhī zhōng xiào èr zì,bú shì lián lì rén zuò de lái; rén yǒu jiǎ rén,yì yǒu jiǎ yì,kě zhī rén yì liǎng tú,bù wú jiān è rén cáng qí nèi.

  忠有愚忠,孝有愚孝,可知忠孝二字,不是怜俐人做得来;仁有假仁,义有假义,可知仁义两途,不无奸恶人藏其内。

22. quán shì zhī tú,suī zhì qīn yì zuò wēi fú,qǐ zhī yān yún guò yǎn,yǐ lì jiàn qí xiāo wáng ;jiān xié zhī bèi,jí píng dì yì qǐ fēng bō,qǐ zhī shén guǐ yǒu líng,bù kěn tīng qí diān dǎo.

  权势之徒,虽至亲亦作威福,岂知烟云过眼,已立见其消亡;奸邪之辈,即平地亦起风波,岂知神鬼有灵,不肯听其颠倒。

23.   zì jiā fù guì,bù zháo yì lǐ,rén jiā fù guì,bù zháo yǎn lǐ,cǐ shì hé děng xiōng jīn ;gǔ rén zhōng jiào,bù lí xīn tóu,jīn rén zhōng xiào,bù lí kǒu tóu,cǐ shì hé děng zhì liàng.

  自家富贵,不着意里,人家富贵,不着眼里,此是何等胸襟;古人忠教,不离心头,今人忠孝,不离口头,此是何等志量。

24. wáng zhě bù lìng rén fàng shēng,ér wú gù què bù shā shēng,zé wù mìng kě xī yě; shèng rén bù zé rén wú guò,wéi duō fāng yòu zhī gǎi guò,shù rén xīn kě huí yě.

  王者不令人放生,而无故却不杀生,则物命可惜也;圣人不责人无过,唯多方诱之改过,庶人心可回也。

25. dà zhàng fū chǔ shì,lùn shì fēi,bù lùn huò fú; shì jūn zǐ lì yán,guì píng zhèng,yóu guì jīng xiáng.

  大丈夫处事,论是非,不论祸福;士君子立言,贵平正,尤贵精详。

26.   cún kē míng zhī xīn zhě,wèi bì yǒu qín shū zhī lè; jiǎng xìng mìng xué zhě,bù kě wú jīng jì zhī cái.

  存科名之心者,未必有琴书之乐;讲性命学者,不可无经济之才。

27. pō fù zhī tí kū nù mà,jì liǎng yào yì wú duō,wéi jìng ér zhèn zhī,zé zì zhǐ yǐ.chán rén zhī bǒ nòng tiǎo suō,qíng xíng suī ruò shén pò,gǒu dàn ér zhì zhī,shì zì xiāo yǐ.

  泼妇之啼哭怒骂,伎俩要亦无多,唯静而镇之,则自止矣。谗人之簸弄挑唆,情形虽若甚迫,苟淡而置之,是自消矣。

28. kěn jiù rén kēng kǎn zhōng,biàn shì huó pú sà; néng tuō shēn láo lóng wài,biàn shì dà yīng xióng.

  肯救人坑坎中,便是活菩萨;能脱身牢笼外,便是大英雄。

29. qì xìng guāi zhāng,duō shì yāo wáng zhī zǐ; yǔ yán shēn kè,zhōng wèi báo fú zhī rén.

  气性乖张,多是夭亡之子;语言深刻,终为薄福之人。

30. zhì bù kě bù gāo,zhì bù gāo,zé tóng liú hé wū,wú zú yǒu wéi yǐ; xīn bù kě tài dà,xīn tài dà,zé shě jìn tú yuǎn,nán qī yǒu chéng yǐ.

  志不可不高,志不高,则同流合污,无足有为矣;心不可太大,心太大,则舍近图远,难期有成矣。

31. pín jiàn fēi rǔ,pín jiàn ér chǎn qiú yú rén zhě wèi rǔ; fù guì fēi róng,fù guì ér lì jì yú shì zhě wèi róng.jiǎng dà jīng lún,zhǐ shì shí shí luò luò; yǒu zhēn xué wèn,jué bù guài guài qí qí.

  贫贱非辱,贫贱而谄求于人者为辱;富贵非荣,富贵而利济于世者为荣。讲大经纶,只是实实落落;有真学问,决不怪怪奇奇。

32. gǔ rén bǐ fù zǐ wèi qiáo zǐ,bǐ xiōng dì wèi huā è,bǐ péng yǒu wèi zhī lán,dūn lún zhě,dāng jí wù qióng lǐ yě; jīn rén chēng zhū shēng yuē xiù cái,chēng gòng shēng yuē míng jīng,chēng jǔ rén yuē xiào lián,wèi shì zhě,dāng gù míng sī yì yě.

  古人比父子为桥梓,比兄弟为花萼,比朋友为芝兰,敦伦者,当即物穷理也;今人称诸生曰秀才,称贡生曰明经,称举人曰孝廉,为士者,当顾名思义也。

33.   fù xiōng yǒu shàn xíng,zǐ dì xué zhī huò bù xiào; fù xiōng yǒu è xíng,zǐ dì xué zhī zé wú bù xiào; kě zhī fù xiōng jiào zǐ dì,bì zhèng qí shēn yǐ lǜ zi,wú yōng tú shì yán cí yě。jūn zǐ yǒu guò xíng,xiǎo rén jí zhī bù néng róng ;jūn zǐ wú guò xíng,xiǎo rén jí zhī yì bù néng róng; kě zhī jūn zǐ chù xiǎo rén,bì píng qí qì yǐ dài zhī,bù kě shāo xíng jī qiè yě.

  父兄有善行,子弟学之或不肖;父兄有恶行,子弟学之则无不肖;可知父兄教子弟,必正其身以率子,无庸徒事言词也。君子有过行,小人嫉之不能容;君子无过行,小人嫉之亦不能容;可知君子处小人,必平其气以待之,不可稍形激切也。

34. shǒu shēn bù gǎn wàng wéi,kǒng yí xiū yú fù mǔ; chuàng yè hái xū shēn lǜ,kǒng yí hài yú zǐ sūn.

  守身不敢妄为,恐贻羞于父母;创业还须深虑,恐贻害于子孙。

35. wú lùn zuò hé děng rén,zǒng bù kě yǒu shì lì qì; wú lùn xí hé děng yè,zǒng bù kě yǒu cū fú xīn

  无论作何等人,总不可有势利气;无论习何等业,总不可有粗浮心。

36. zhī dào zì jiā shì hé děng shēn fèn,zé bù gǎn xū jiāo yǐ; xiǎng dào tā rì shì nà yàng xià chǎng,zé kě yǐ fā fèn yǐ.

  知道自家是何等身份,则不敢虚骄矣;想到他日是那样下场,则可以发愤矣。

37. cháng rén tū zāo huò huàn,kě jué qí zài xīng,xīn dòng yú jǐng lì yě.dà jiā jiàn jí xiāo wáng,nán qī qí fù zhèn,shì chéng yú yīn xún yě.

  常人突遭祸患,可决其再兴,心动于警励也。大家渐及消亡,难期其复振,势成于因循也。

38. tiān dì wú qióng qī,shēng mìng zé yǒu qióng qī,qù yī rì,biàn shǎo yī rì; fù guì yǒu dìng shù,xué wèn zé wú dìng shù,qiú yī fēn,biàn dé yī fēn.

  天地无穷期,生命则有穷期,去一日,便少一日;富贵有定数,学问则无定数,求一分,便得一分。

39. chǔ shì yǒu hé dìng píng,dàn qiú cǐ xīn guò děi qù; lì yè wú lùn dà xiǎo,zǒng yào cǐ shēn zuò de lái.

  处事有何定凭,但求此心过得去;立业无论大小,总要此身做得来。

40. qì xìng bù hé píng,zé wén zhāng shì gōng,jù wú zú qǔ; yǔ yán duō jiǎo shì,zé rén pǐn xīn shù,jǐn shǔ kě yí.

  气性不和平,则文章事功,俱无足取;语言多矫饰,则人品心术,尽属可疑。

41.   wù yòng cōng míng,hé ruò yī shēng shǒu zhuō; làn jiāo péng yǒu,bù rú zhōng rì dú shū.

  误用聪明,何若一生守拙;滥交朋友,不如终日读书。

42. kàn shū xū fàng kāi yǎn kǒng,zuò rén yào lì dìng jiǎo gēn.

  看书须放开眼孔,做人要立定脚跟。

43. yán jìn hū jīn,rán yán shì zhèng qì,jīn shì guāi qì; gù chí shēn guì yán,ér bù kě jīn.qiān sì hū chǎn,rán qiān shì xū xīn,chǎn shì mèi xīn; gù chǔ shì guì qiān,ér bù kě chǎn.

  严近乎矜,然严是正气,矜是乖气;故持身贵严,而不可矜。谦似乎谄,然谦是虚心,谄是媚心;故处世贵谦,而不可谄。

44. cái bù huàn qí bù dé,huàn cái dé,ér bù néng shàn yòng qí cái; lù bù huàn qí bù lái,huàn lù lái,ér bù néng wú kuì qí lù.

  财不患其不得,患财得,而不能善用其财;禄不患其不来,患禄来,而不能无愧其禄。

45.   jiāo péng yǒu zēng tǐ miàn,bù rú jiāo péng yǒu yì shēn xīn ;jiào zǐ dì qiú xiǎn róng,bù rú jiào zǐ dì lì pǐn xíng.

  交朋友增体面,不如交朋友益身心;教子弟求显荣,不如教子弟立品行。

46. jūn zǐ cún xīn,dàn píng zhōng xìn,ér fù rú jiē jìng zhī rú shén,suǒ yǐ jūn zǐ lè de wèi jūn zǐ; xiǎo rén chǔ shì,jǐn shè jī guān,ér xiāng dǎng jiē bì zhī ruò guǐ,suǒ yǐ xiǎo rén wǎng zuò le xiǎo rén.

  君子存心,但凭忠信,而妇孺皆敬之如神,所以君子乐得为君子;小人处世,尽设机关,而乡党皆避之若鬼,所以小人枉做了小人。

47. qiú gè liáng xīn guǎn wǒ,liú xiē yú dì chǔ rén。

  求个良心管我,留些余地处人。

48. yī yán zú yǐ zhào dà huò,gù gǔ rén shǒu kǒu rú píng,wéi kǒng qí fù zhuì yě; yī xíng zú yǐ diàn zhōng shēn,gù gǔ rén chì gōng ruò bì,wéi kǒng yǒu xiá cī yě.

  一言足以召大祸,故古人守口如瓶,惟恐其覆坠也;一行足以玷终身,故古人饬躬若璧,惟恐有瑕疵也。

49.   yán zi zhī bù xiào,mèng zǐ zhī zì fǎn,shì xián rén chù hèng nì zhī fāng; zǐ gòng zhī wú chǎn,yuán sī zhī zuò xián,shì xián rén shǒu pín qióng zhī fǎ.

  颜子之不校,孟子之自反,是贤人处横逆之方;子贡之无谄,原思之坐弦,是贤人守贫穷之法。

50. guān zhū xiá,wù qí míng lì; guān bái yún,wù qí juǎn shū; guān shān yuè,wù dé líng qí; guān hé hǎi,wù qí hào hàn,zé fǔ yǎng jiān jiē wén zhāng yě。duì lǜ zhú dé qí xū xīn; duì huáng huá dé qí wǎn jié; duì sōng bǎi dé qí běn xìng; duì zhī lán dé qí yōu fāng,zé yóu lǎn chù jiē shī yǒu yě.

  观朱霞,悟其明丽;观白云,悟其卷舒;观山岳,悟得灵奇;观河海,悟其浩瀚,则俯仰间皆文章也。对绿竹得其虚心;对黄华得其晚节;对松柏得其本性;对芝兰得其幽芳,则游览处皆师友也。

51. xíng shàn jì rén,rén suì dé yǐ ān quán,jí zài wǒ yì wèi kuài yì chěng jiān móu shì,shì nán bì qí wěn zhòng,kě xī tā tú zì huài xīn.

  行善济人,人遂得以安全,即在我亦为快意;逞奸谋事,事难必其稳重,可惜他徒自坏心。

52. bù jìng yú shuǐ,ér jìng yú rén,zé jí xiōng kě jiàn yě ;bù jué yú shān,ér jué yú dié,zé xì wēi yí fáng yě.

  不镜于水,而镜于人,则吉凶可鉴也;不蹶于山,而蹶于垤,则细微宜防也。

53. fán shì jǐn shǒu guī mó,bì bù dà cuò; yī shēng dàn zú yī shí,biàn chēng xiǎo kāng.

  凡事谨守规模,必不大错;一生但足衣食,便称小康。

54. shí fēn bù nài fán,nǎi wéi rén dà bìng; yī wèi xué chī kuī,shì chǔ shì liáng fāng.

  十分不耐烦,乃为人大病;一味学吃亏,是处事良方。

55. xí dú shū zhī yè,biàn dāng zhī dú shū zhī lè; cún wéi shàn zhī xīn,bù bì yāo wéi shàn zhī míng.

  习读书之业,便当知读书之乐;存为善之心,不必邀为善之名。

56. zhī wǎng rì suǒ wǎng zhī fēi,zé xué rì jìn yǐ; jiàn shì rén kě qǔ zhě duō,zé dé rì jìn yǐ.

  知往日所往之非,则学日进矣;见世人可取者多,则德日进矣。

57. jìng tā rén,jí shì jìng zì jǐ; kào zì jǐ,shèng yú kào tā rén.

  敬他人,即是敬自己;靠自己,胜于靠他人。

58. jiàn rén shàn xíng,duō fāng zàn chéng; jiàn rén guò jǔ,duō fāng tí xǐng,cǐ zhǎng zhě dài rén zhī dào yě.wén rén yù yán,jiā yì fèn miǎn; wén rén bàng yǔ,jiā yì jǐng tì,cǐ jūn zǐ xiū jǐ zhī gōng yě.

  见人善行,多方赞成;见人过举,多方提醒,此长者待人之道也。闻人誉言,加意奋勉;闻人谤语,加意警惕,此君子修己之功也。

59. shē chǐ zú yǐ bài jiā ,qiān lìn yì zú yǐ bài jiā.shē chǐ zhī bài jiā,yóu chū cháng qíng ;ér qiān lìn zhī bài jiā,bì zāo qí huò.yōng yú zú yǐ fù shì ,jīng míng yì zú yǐ fù shì.yōng yú zhī fù shì,yóu wèi xiǎo jiù ;ér jīng míng zhī fù shì,bì jiàn dà xiōng.

  奢侈足以败家,悭吝亦足以败家。奢侈之败家,犹出常情;而悭吝之败家,必遭奇祸。庸愚足以覆事,精明亦足以覆事。庸愚之覆事,犹为小咎;而精明之覆事,必见大凶。

60. zhòng tián rén,gǎi xí chén shì shēng yá,dìng wèi bài lù; dú shū rén,gān yù yá mén cí sòng,biàn rù xià liú.

  种田人,改习尘市生涯,定为败路;读书人,干与衙门词讼,便入下流。

61. cháng sī mǒu rén jìng jiè bù jí wǒ,mǒu rén mìng yùn bù jí wǒ,zé kě yǐ zhī zú yǐ; cháng sī mǒu rén dé yè shèng yú wǒ,mǒu rén xué wèn shèng yú wǒ,zé kě yǐ zì cán yǐ.

  常思某人境界不及我,某人命运不及我,则可以知足矣;常思某人德业胜于我,某人学问胜于我,则可以自惭矣。

62. dú lún yǔ gōng zǐ jīng yī zhāng,fù zhě kě yǐ wéi fǎ; dú lún yǔ qí jǐng gōng yī zhāng,pín zhě kě yǐ zì xìng.shě bù dé qián,bù néng wéi yì shì; shě bù dé mìng,bù néng wéi zhōng chén.

  读《论语》公子荆一章,富者可以为法;读《论语》齐景公一章,贫者可以自兴。舍不得钱,不能为义士;舍不得命,不能为忠臣。

63. fù guì yì shēng huò duān,bì zhōng hòu qiān gōng,cái wú dà huàn; yī lù yuán yǒu dìng shù,bì jié jiǎn jiǎn shěng,nǎi kě jiǔ yán.

  富贵易生祸端,必忠厚谦恭,才无大患;衣禄原有定数,必节俭简省,乃可久延。

64. zuò shàn jiàng xiáng,bù shàn jiàng yāng,kě jiàn chén shì zhī jiān,yǐ fēn tiān táng dì yù; rén tóng cǐ xīn,xīn tóng cǐ lǐ,kě zhī yōng yú zhī bèi,bù gé shèng yù xián guān.

  作善降祥,不善降殃,可见尘世之间,已分天堂地狱;人同此心,心同此理,可知庸愚之辈,不隔圣域贤关。

65.   hé píng chǔ shì,wù jiǎo sú wèi gāo; zhèng zhí jū xīn,wù shè jī yǐ wéi zhì.

  和平处事,勿矫俗为高;正直居心,勿设机以为智。

66. jūn zǐ yǐ míng jiào wéi lè,qǐ rú jī ruǎn zhī yú xián ;shèng rén yǐ bēi mǐn wèi xīn,bù qǔ jǔ nì zhī wàng shì.

  君子以名教为乐,岂如嵇阮之逾闲;圣人以悲悯为心,不取沮溺之忘世。

67. zòng róng zǐ sūn tōu ān,qí hòu bì zhì dān jiǔ sè ér bài mén tíng; zhuān jiào zǐ sūn móu lì,qí hòu bì zhì zhēng zī cái ér shāng gǔ ròu.

  纵容子孙偷安,其后必至耽酒色而败门庭;专教子孙谋利,其后必至争赀财而伤骨肉。

68.   jǐn jiā fù xiōng jiào tiáo,chén shí qiān gōng,biàn shì chún qián zǐ dì; bù gǎi zǔ zōng chéng fǎ,zhōng hòu qín jiǎn,dìng wèi xiū jiǔ rén jiā.

  谨家父兄教条,沉实谦恭,便是醇潜子弟;不改祖宗成法,忠厚勤俭,定为修久人家。

69.   lián cháo kāi ér mù hé,zhì bù néng hé,zé jiāng luò yǐ,fù guì ér wú shōu liǎn yì zhě,shàng qí jiàn zhī。cǎo chūn róng ér dōng kū,zhì yú jí kū,zé yòu shēng yǐ,kùn qióng ér yǒu zhèn xīng zhì zhě,yì rú shì yě.

  莲朝开而暮合,至不能合,则将落矣,富贵而无收敛意者,尚其鉴之。草春荣而冬枯,至于极枯,则又生矣,困穷而有振兴志者,亦如是也。

70.   fá zì cóng gē,jīn zì cóng máo,zì fá zì jīn zhě,kě wèi dà jiè; rén zì cóng rén,yì yì zì cóng wǒ,jiǎng rén jiǎng yì zhě,bù bì yuǎn qiú.

  伐字从戈,矜字从矛,自伐自矜者,可为大戒;仁字从人,義字从我,讲人讲義者,不必远求。

71. jiā zòng pín hán,yě xū liú dú shū zhǒng zǐ; rén suī fù guì,bù kě wàng jià sè jiān xīn.

  家纵贫寒,也须留读书种子;人虽富贵,不可忘稼穑艰辛。

72. jiǎn kě yǎng lián,jué máo shè zhú lí,zì ráo qīng qù; jìng néng shēng wù,jí niǎo tí huā luò,dōu shì huà jī.yī shēng kuài huó jiē yōng fú,wàn zhǒng jiān xīn chū wěi rén.

  俭可养廉,觉茅舍竹篱,自饶清趣;静能生悟,即鸟啼花落,都是化机。一生快活皆庸福,万种艰辛出伟人。

73. jì shì suī fá zī cái,ér cún xīn fāng biàn,jí chēng zhǎng zhě; shēng zī suī shǎo zhì huì,ér lǜ shì jīng xiáng,jí shì néng rén.

  济世虽乏赀财,而存心方便,即称长者;生资虽少智慧,而虑事精详,即是能人。

74. yī shì xián jū,bì cháng huái zhèn zhuō xīn,cái yǒu shēng qì tóng rén jù chù,xū duō shuō qiè zhí huà,fāng jiàn gǔ jiàn.

  一室闲居,必常怀振卓心,才有生气;同人聚处,须多说切直话,方见古见。

75. guān zhōu gōng zhī bù jiāo bù lìn,yǒu cái hé kě zì jīn; guān yán zi zhī ruò wú ruò xū,wéi xué qǐ róng zì zú.mén hù zhī shuāi,zǒng yóu yú zǐ sūn zhī jiāo duò; fēng sú zhī huài,duō qǐ yú fù guì zhī shē yín.

  观周公之不骄不吝,有才何可自矜;观颜子之若无若虚,为学岂容自足。门户之衰,总由于子孙之骄惰;风俗之坏,多起于富贵之奢淫。

76. xiào zǐ zhōng chén,shì tiān dì zhèng qì suǒ zhōng,guǐ shén yì wèi zhī hē hù; shèng jīng xián zhuàn,nǎi gǔ jīn mìng mài suǒ xì,rén wù xī lài yǐ cái chéng.

  孝子忠臣,是天地正气所钟,鬼神亦为之呵护;圣经贤传,乃古今命脉所系,人物悉赖以裁成。

77. bǎo nuǎn rén suǒ gòng xiàn,rán shǐ xiǎng yī shēng bǎo nuǎn,ér qì hūn zhì duò,qǐ zú yǒu wéi?jī hán rén suǒ bù gān,rán bì dài jǐ fēn jī hán,zé shén jǐn gǔ jiān,nǎi néng rèn shì.

  饱暖人所共羡,然使享一生饱暖,而气昏志惰,岂足有为?饥寒人所不甘,然必带几分饥寒,则神紧骨坚,乃能任事。

78. chóu fán zhōng jù xiāo sǎ jīn huái,mǎn bào jiē chūn fēng hé qì; àn mèi chù jiàn guāng míng shì jiè,cǐ xīn jí bái rì qīng tiān.

  愁烦中具潇洒襟怀,满抱皆春风和气;暗昧处见光明世界,此心即白日青天。

79. shì lì rén zhuāng qiāng zuò diào,dōu zhī zài tǐ miàn shàng pū zhāng,kě zhī qí bǎi wèi jiē jiǎ; xū fú rén zhǐ dōng huà xī,quán bù xiàng shēn xīn nèi dǎ suàn,dìng bo qí yī shì wú chéng.

  势利人装腔做调,都只在体面上铺张,可知其百为皆假;虚浮人指东画西,全不向身心内打算,定卜其一事无成。

80.   bù zhì bù qiú,kě xiǎng jiàn guāng míng jìng jiè; wù wàng wù zhù,shì xíng róng hán yǎng gōng fū.

  不忮不求,可想见光明境界;勿忘勿助,是形容涵养功夫。

81.   shù suī yǒu dìng,ér jūn zǐ dàn qiú qí lǐ,lǐ jì dé,shù yì nán wéi; biàn gù yí fáng,ér jūn zǐ dàn shǒu qí cháng,cháng wú shī,biàn yì néng yù.

  数虽有定,而君子但求其理,理既得,数亦难违;变固宜防,而君子但守其常,常无失,变亦能御。

82. hé wèi xiáng qì,jiāo wèi shuāi qì,xiāng rén zhě bù nán yǐ yī wàng ér zhī; shàn shì jí xīng,è shì xiōng xīng,tuī mìng zhě qǐ bì yīn wǔ xíng ér dìng.

  和为祥气,骄为衰气,相人者不难以一望而知;善是吉星,恶是凶星,推命者岂必因五行而定。

83. rén shēng bù kě ān xián,yǒu héng yè,cái zú shōu fàng xīn; rì yòng bì xū jiǎn shěng,dù shē duān,jí yǐ zhāo jiǎn dé.

  人生不可安闲,有恒业,才足收放心;日用必须简省,杜奢端,即以昭俭德。

84.   chéng dà shì gōng,quán zhàng zhe chèng xīn dǒu dǎn,yǒu zhēn qì jié,cái suàn de tiě miàn tóng tóu.

  成大事功,全仗着秤心斗胆,有真气节,才算得铁面铜头。

85. dàn zé jǐ,bù zé rén,cǐ yuǎn yuàn zhī dào yě; dàn xìn jǐ,bù xìn rén,cǐ qǔ bài zhī yóu yě.

  但责己,不责人,此远怨之道也;但信己,不信人,此取败之由也。

86. wú zhí zhì xīn,cái shì tōng fāng shì; yǒu zuò zuò qì,biàn fēi běn shǎi rén.

  无执滞心,才是通方士;有做作气,便非本色人。

87. ěr mù kǒu bí,jiē wú zhī shí zhī bèi,quán kào zhě xīn zuò zhǔ rén; shēn tǐ fà fū,zǒng yǒu huǐ huài zhī shí,yào liú gè míng chēng hòu shì.

  耳目口鼻,皆无知识之辈,全靠这心作主人;身体发肤,总有毁坏之时,要留个名称后世。

88.   yǒu shēng zī,bù jiā xué xí,qì zhì jiū nán huà yě; shèn dà dé,bù jīn xì xíng,xíng jī zhōng kě yí yě。

  有生资,不加学习,气质究难化也;慎大德,不矜细行,形迹终可疑也。

89. shì fēng zhī jiǎo zhà duō duān,dào dǐ zhōng hòu rén diān pū bù pò; mò sú yǐ fán huá xiāng shàng,zhōng jué lěng dàn chù qù wèi mí zhǎng.

  世风之狡诈多端,到底忠厚人颠扑不破;末俗以繁华相尚,终觉冷淡处趣味弥长。

90.   néng jié jiāo zhí dào péng yǒu,qí rén bì yǒu lìng míng; kěn qīn jìn qí lǎo chéng,qí jiā bì duō shàn shì.

  能结交直道朋友,其人必有令名;肯亲近耆老成,其家必多善事。

91. wèi xiāng lín jiě fēn zhēng,shǐ de hé hǎo rú chū,jí huà rén zhī shì yě; wèi shì sú tán yīn guǒ,shǐ zhī bào yìng bù shuǎng,yì quàn shàn zhī fāng yě.

  为乡邻解纷争,使得和好如初,即化人之事也;为世俗谈因果,使知报应不爽,亦劝善之方也。

92. fā dá suī mìng dìng,yì yóu kěn zuò gōng fu; fú shòu suī tiān shēng,hái shì duō jī yīn dé.

  发达虽命定,亦由肯做工夫;福寿虽天生,还是多积阴德。

93. cháng cún rén xiào xīn,zé tiān xià fán bù kě wèi zhě,jiē bù rěn wèi,suǒ yǐ xiào jū bǎi xíng zhī xiān; yì qǐ xié è niàn,zé shēng píng jí bù yù wèi zhě,jiē bù nán wéi,suǒ yǐ yín shì wàn è zhī shǒu.

  常存仁孝心,则天下凡不可为者,皆不忍为,所以孝居百行之先;一起邪恶念,则生平极不欲为者,皆不难为,所以淫是万恶之首。

94. zì fèng bì jiǎn jǐ fēn fāng hǎo,chǔ shì néng tuì yī bù wèi gāo.

  自奉必减几分方好,处世能退一步为高。

95. shǒu fèn ān pín,hé děng qīng xián,ér hào shì zhě,piān zì xún fán nǎo; chí yíng bǎo tài,zǒng xū rěn ràng,ér shì qiáng zhě,nǎi zì qǔ miè wáng.

  守分安贫,何等清闲,而好事者,偏自寻烦恼;持盈保泰,总须忍让,而恃强者,乃自取灭亡。

96. rén shēng jìng yù wú cháng,xū zì móu qǔ yī chī fàn běn lǐng; rén shēng guāng yīn yì shì,yào zǎo dìng yī chéng qì rì qī.

  人生境遇无常,须自谋取一吃饭本领;人生光阴易逝,要早定一成器日期。

97. chuān xué hǎi ér zhì hǎi,gù móu dào zhě bù kě yǒu zhǐ xīn; yǒu fēi miáo ér shì miáo,gù qióng lǐ zhě bù kě wú zhēn jiàn.

  川学海而至海,故谋道者不可有止心;莠非苗而似苗,故穷理者不可无真见。

98.   shǒu shēn bì jǐn yán,fán zú yǐ qiāng wú shēn zhě yí jiè zhī; yǎng xīn xū dàn bó,fán zú yǐ lèi wú xīn zhě wù wèi yě.

  守身必谨严,凡足以戕吾身者宜戒之;养心须淡泊,凡足以累吾心者勿为也。

99. rén zhī zú chuán,zài yǒu dé,bù zài yǒu wèi; shì suǒ xiāng xìn,zài néng xíng,bù zài néng yán.

  人之足传,在有德,不在有位;世所相信,在能行,不在能言。

100.   yǔ qí shǐ xiāng dǎng yǒu yù yán,bù rú lìng xiāng dǎng wú yuàn yán; yǔ qí wèi zǐ sūn móu chǎn yè,bù rú jiào zǐ sūn xí héng yè.

  与其使乡党有誉言,不如令乡党无怨言;与其为子孙谋产业,不如教子孙习恒业。

101.   duō jì xiān zhèng gé yán,xiōng zhōng fāng yǒu zhǔ zǎi; xián kàn tā rén xíng shì,yǎn qián jí shì guī zhēn.

  多记先正格言,胸中方有主宰;闲看他人行事,眼前即是规箴。

102. táo kǎn yùn pì guān zhāi,qí jīng qín kě qǐ ér jí yě ;xiè ān wéi qí bié shù,qí zhèn dìng fēi xué ér néng yě.

  陶侃运甓官斋,其精勤可企而及也;谢安围棋别墅,其镇定非学而能也。

103. dàn huàn bù kěn jì rén,xiū huàn wǒ bù néng jì rén; xū shǐ rén bù rěn qī wǒ,wù shǐ rén bù gǎn qī wǒ.

  但患不肯济人,休患我不能济人;须使人不忍欺我,勿使人不敢欺我。

104. hé wèi xiǎng fú zhī cái,néng dú shū zhě biàn shì; hé wèi chuàng jiā zhī rén,néng jiào zǐ zhě biàn shì.

  何谓享福之才,能读书者便是;何谓创家之人,能教子者便是。

105.   zǐ dì tiān xìng wèi lí,jiào yì rù yě,zé tǐ kǒng zǐ zhī yán yǐ láo zhī ,wù nì ài yǐ zhǎng qí zì sì zhī xīn.zǐ dì xí qì yǐ huài,jiào nán xíng yě,zé shǒu mèng zǐ zhī yán yǐ yǎng zhī ,wù qīng qì yǐ jué qí zì xīn zhī lù.

  子弟天性未漓,教易入也,则体孔子之言以劳之,勿溺爱以长其自肆之心。子弟习气已坏,教难行也,则守孟子之言以养之,勿轻弃以绝其自新之路。

106.   zhōng shí ér wú cái,shàng kě lì gōng,xīn zhì zhuān yī yě; zhōng shí ér wú shí,bì zhì fèn shì,yì jiàn duō piān yě.

  忠实而无才,尚可立功,心志专一也;忠实而无识,必至偾事,意见多偏也。

107. rén suī wú jiān nán zhī shí,què bù kě wàng jiān nán zhī jìng; shì suī yǒu jiǎo xìng zhī shì,duàn bù kě cún jiǎo xìng zhī xīn.

  人虽无艰难之时,却不可忘艰难之境;世虽有侥幸之事,断不可存侥幸之心。

108. xīn jìng zé míng,shuǐ zhǐ nǎi néng zhào wù; pǐn chāo sī yuǎn,yún fēi ér bù ài kōng.

  心静则明,水止乃能照物;品超斯远,云飞而不碍空。

109. qīng pín nǎi dú shū rén shùn jìng,jié jiǎn jí zhòng tián rén fēng nián.

  清贫乃读书人顺境,节俭即种田人丰年。

110. zhèng ér guò zé yū,zhí ér guò zé zhuō,gù yū zhuō zhī rén,yóu bù shī wéi zhèng zhí.gāo huò rù yú xū,huá huò rù yú fú,ér xū fú zhī shì,jiū nán zhǐ wèi gāo huá.

  正而过则迂,直而过则拙,故迂拙之人,犹不失为正直。高或入于虚,华或入于浮,而虚浮之士,究难指为高华。

111. rén zhī fó lǎo wèi yì duān,bù zhī fán bèi hū jīng cháng zhě,jiē yì duān yě; rén zhī yáng mò wèi xié shuō,bù zhī fán shè yú xū dàn zhě,jiē xié shuō yě.

  人知佛老为异端,不知凡背乎经常者,皆异端也;人知扬墨为邪说,不知凡涉于虚诞者,皆邪说也。

112. tú gōng wèi wǎn,wáng yáng shàng kě bǔ láo; fú mù wú chéng,xiàn yú hé rú jié wǎng.

  图功未晚,亡羊尚可补牢;浮慕无成,羡鱼何如结网。

113. dào běn zú yú shēn,qiè shí qiú lái,zé cháng ruò bù zú yǐ; jìng nán zú yú xīn,jǐn xíng fàng xià,zé wèi yǒu bù zú yǐ.

  道本足于身,切实求来,则常若不足矣;境难足于心,尽行放下,则未有不足矣。

114. dú shū bù xià kǔ gōng,wàng xiǎng xiǎn róng,qǐ yǒu cǐ lǐ?wéi rén quán wú hǎo chù,yù yāo fú qìng,cóng hé de lái?

  读书不下苦功,妄想显荣,岂有此理?为人全无好处,欲邀福庆,从何得来?

115. cái jué jǐ yǒu bú shì,biàn jué yì gǎi tú,cǐ lì zhì wèi jūn zǐ yě; míng zhī rén yì qí fēi,piān sì xíng wú jì,cǐ gān xīn wèi xiǎo rén yě.

  才觉己有不是,便决意改图,此立志为君子也;明知人议其非,偏肆行无忌,此甘心为小人也。

116. dàn zhōng jiāo nài jiǔ,jìng lǐ shòu yán cháng.

  淡中交耐久,静里寿延长。

117. fán yù shì wù tū lái,bì shú sī shěn chǔ,kǒng yí hòu huǐ; bù xìng jiā tíng xìn qǐ,xū rěn ràng qū quán,wù shī jiù huān.

  凡遇事物突来,必熟思审处,恐贻后悔;不幸家庭衅起,须忍让曲全,勿失旧欢。

118. cōng míng wù shǐ wài sàn,gǔ rén yǒu kuàng yǐ sāi ěr,liú yǐ bì mù zhě yǐ; gēng dú hé fáng jiān yíng,gǔ rén yǒu chū ér fù lěi,rù ér héng jīng zhě yǐ.

  聪明勿使外散,古人有纩以塞耳,旒以蔽目者矣;耕读何妨兼营,古人有出而负耒,入而横经者矣。

119. shēn bù jī hán,tiān wèi cháng fù wǒ; xué wú zhǎng jìn,wǒ hé yǐ duì tiān.

  身不饥寒,天未尝负我;学无长进,我何以对天。

120. bù yú rén zhēng de shī,wéi qiú jǐ yǒu zhī néng.

  不与人争得失,惟求己有知能。

121.   wéi rén xún jǔ dù,ér bú jiàn jīng shén,zé dēng chǎng zhī kuǐ lěi yě; zuò shì shǒu zhāng chéng,ér bù zhī quán biàn,zé yī yàng zhī hú lú yě.

  为人循矩度,而不见精神,则登场之傀儡也;做事守章程,而不知权变,则依样之葫芦也。

122. wén zhāng shì shān shuǐ huà jìng,fù guì nǎi yān yún huàn xíng.

  文章是山水化境,富贵乃烟云幻形。

123. guō lín zōng wéi rén lún zhī jiàn,duō zài xì wēi chù liú xīn; wáng yàn fāng huà xiāng lǐ zhī fēng,shì cóng dé yì zhōng lì jiǎo.

  郭林宗为人伦之鉴,多在细微处留心;王彦方化乡里之风,是从德义中立脚。

124. tiān xià wú hān rén,qǐ kě wàng xíng qī zhà; shì shàng jiē kǔ rén,hé néng dú xiǎng ān xián.

  天下无憨人,岂可妄行欺诈;世上皆苦人,何能独享安闲。

125. gān shòu rén qī,dìng fēi nuò ruò; zì wèi yǔ zhì,zhōng shì hú tú.

  甘受人欺,定非懦弱;自谓予智,终是糊涂。

126.   màn kuā fù guì xiǎn róng,gōng dé wén zhāng,yào kě chuán zhū hòu shì; rèn jiào shēng míng xuān hè,rén pǐn xīn shù,bù néng mán guò shǐ guān.

  漫夸富贵显荣,功德文章,要可传诸后世;任教声名煊赫,人品心术,不能瞒过史官。

127.   shén chuán yú mù,ér mù zé yǒu bāo,bì zhī kě yǐ yǎng shén yě; huò chū yú kǒu,ér kǒu zé yǒu rǔ,hé zhī kě yǐ fáng huò yě.

  神传于目,而目则有胞,闭之可以养神也;祸出于口,而口则有辱,阖之可以防祸也。

128.   fù jiā guàn xí jiāo shē,zuì nán jiào zǐ; hán shì yù móu shēng huó,hái shì dú shū。

  富家惯习骄奢,最难教子;寒士欲谋生活,还是读书。

129.   rén fàn yī gǒu zì,biàn bù néng zhèn; rén fàn yī sú zì,biàn bù kě yī.

  人犯一苟字,便不能振;人犯一俗字,便不可医。

130.   yǒu bù kě jí zhī zhì,bì yǒu bù kě jí zhī gōng; yǒu bù rěn yán zhī xīn,bì yǒu bù rěn yán zhī huò.

  有不可及之志,必有不可及之功;有不忍言之心,必有不忍言之祸。

131.   shì dāng nán chǔ zhī shí,zhǐ ràng tuì yī bù,biàn róng yì chù yǐ; gōng dào jiāng chéng zhī hòu,ruò fàng sōng yī zhāo,biàn bù néng chéng yǐ.

  事当难处之时,只让退一步,便容易处矣;功到将成之候,若放松一着,便不能成矣。

132. wú cái fēi pín,wú xué nǎi wèi pín; wú wèi fēi jiàn,wú chǐ nǎi wèi jiàn ;wú nián fēi yāo,wú shù nǎi wèi yāo; wú zi fēi gū,wú dé nǎi wèi gū。

  无财非贫,无学乃为贫;无位非贱,无耻乃为贱;无年非夭,无述乃为夭;无子非孤,无德乃为孤。

133.   zhī guò néng gǎi,biàn shì shèng rén zhī tú ;wù è tài yán,zhōng wèi jūn zǐ zhī bìng.

  知过能改,便是圣人之徒;恶恶太严,终为君子之病。

134. shì bì yǐ shī shū wéi xìng mìng,rén xū cóng xiào tì lì gēn jī。

  士必以诗书为性命,人须从孝悌立根基。

135. dé zé tài báo,jiā yǒu hǎo shì,wèi bì shì hǎo shì,dé yì zhě hé kě zì jīn tiān dào zuì gōng,rén néng kǔ xīn,duàn bù fù kǔ xīn,wéi shàn zhě xū dāng zì xìn.

  德泽太薄,家有好事,未必是好事,得意者何可自矜;天道最公,人能苦心,断不负苦心,为善者须当自信。

136.   bǎ zì jǐ tài kàn gāo le,biàn bù néng zhǎng jìn bǎ zì jǐ tài kàn dī le,biàn bù néng zhèn xīng.

  把自己太看高了,便不能长进;把自己太看低了,便不能振兴。

137.   gǔ jīn yǒu wéi zhī shì,jiē bù qīng wèi zhī shì,xiāng dǎng hǎo shì zhī rén,bì fēi xiǎo shì zhī rén.

  古今有为之士,皆不轻为之士,乡党好事之人,必非晓事之人。

138. ǒu yuán wéi shàn shòu lěi,suì wú yì wéi shàn,shì yīn yē fèi shí yě míng shí yǒu guò dāng guī,què huì yán yǒu guò,shì huì jí jì yī yě.

  偶缘为善受累,遂无意为善,是因噎废食也;明识有过当规,却讳言有过,是讳疾忌医也。

139.   bīn rù mù zhōng,jiē lì dǎn pī gān zhī shì; kè dēng zuò shàng,wú jiāo tóu làn é zhī rén。

  宾入幕中,皆沥胆披肝之士;客登座上,无焦头烂额之人。

140. dì wú yú lì,rén wú yú lì,shì zhòng tián liǎng jù yào yán xīn bù wài chí,qì bù jiǔ fú,shì dú shū liǎng jù zhēn jué.

  地无余利,人无余力,是种田两句要言;心不外驰,气不久浮,是读书两句真诀。

141.   chéng jiù rén cái,jí shì zāi péi zǐ dì bào tiǎn tiān wù,zì yīng zhé mó ér sūn.

  成就人才,即是栽培子弟;暴殄天物,自应折磨儿孙。

142.   hé qì yíng rén,píng qíng yìng wù.kàng xīn xī gǔ,cáng qì dài shí.

  和气迎人,平情应物。抗心希古,藏器待时。

143.   ǎi bǎn dèng,qiě zuò zhe hǎo guāng yīn,mò cuò guò.

  矮板凳,且坐着;好光阴,莫错过。

144.   tiān dì shēng rén,dōu yǒu yí gè liáng xīn gǒu sàng cǐ liáng xīn,zé qí qù qín shòu bù yuǎn yǐ.shèng xián jiào rén,zǒng shì yī tiáo zhèng lù ruò shě cǐ zhèng lù,zé cháng xíng jīng jí zhōng yǐ.

  天地生人,都有一个良心;苟丧此良心,则其去禽兽不远矣。圣贤教人,总是一条正路;若舍此正路,则常行荆棘中矣。

145.   shì zhī yán lè zhě,dàn yuē dú shū lè,tián jiā lè。kě zhī wù běn yè zhě,qí jìng cháng ān.gǔ zhī yán yōu zhě,bì yuē tiān xià yōu,kuò miào yōu.kě zhī dāng dà rèn zhě,qí xīn liáng kǔ.

  世之言乐者,但曰读书乐,田家乐。可知务本业者,其境常安。古之言忧者,必曰天下忧,廓庙忧。可知当大任者,其心良苦。

146. tiān suī hǎo shēng,yì nán jiù qiú sǐ zhī rén rén néng zào fú,jí kě yāo huǐ huò zhī tiān.

  天虽好生,亦难救求死之人;人能造福,即可邀悔祸之天。

147.   báo zú zhě,bì wú hǎo ér sūn ;báo shī zhě,bì wú jiā zǐ dì,jūn suǒ jiàn yì duō yǐ.shì lì zhě,hū féng zhēn dí shǒu; shì shì zhě,hū féng dà duì tóu,rén suǒ liào bù jí yě.

  薄族者,必无好儿孙;薄师者,必无佳子弟,君所见亦多矣。恃力者,忽逢真敌手;恃势者,忽逢大对头,人所料不及也。

148. wéi xué bù wài jìng jìng èr zì,jiào rén xiān qù jiāo duò èr zì.

  为学不外静敬二字,教人先去骄惰二字。

149. rén dé yī zhī jǐ,xū duì zhī jǐ ér wú cán shì jì duō dú shū,bì qiú dú shū ér yǒu yòng。

  人得一知己,须对知己而无惭;士既多读书,必求读书而有用。

150. yǐ zhí dào jiào rén,rén jí bù cóng,ér zì fǎn wú kuì,qiē wù qū yǐ qiú róng yě yǐ chéng xīn dài rén,rén huò bù liàng,ér lì jiǔ zì míng,bù bì jí yú qiú bái yě.

  以直道教人,人即不从,而自反无愧,切勿曲以求容也;以诚心待人,人或不谅,而历久自明,不必急于求白也。

151. cū lì néng gān,bì shì yǒu wéi zhī shì fēn huá bù rǎn,fāng chēng jié chū zhī rén. 

 粗粝能甘,必是有为之士;纷华不染,方称杰出之人。

152. xìng qíng zhí niù zhī rén,bù kě yǔ móu shì yě jī qù liú tōng zhī shì,shǐ kě yǔ yán wén yě.

  性情执拗之人,不可与谋事也;机趣流通之士,始可与言文也。

153. bù bì yú shì shì jiàn jiàn jiē néng,wéi qiú yǔ gǔ rén xīn xīn xiāng yìn.

  不必于世事件件皆能,惟求与古人心心相印。

154.   sù yè suǒ wéi,dé wú bào cán yú qīn yǐng guāng yīn yǐ shì,shàng qī shōu xiào yú sāng yú.

  夙夜所为,得毋抱惭于衾影;光阴已逝,尚期收效于桑榆。

155. niàn zǔ kǎo chuàng jiā jī,bù zhī zhì fēng mù yǔ,shòu duō shǎo kǔ xīn,cái néng zú shí zú yī,yǐ yí hòu shì wèi zǐ sūn jì cháng jiǔ,chú què dú shū gēng tián,kǒng bié wú shēng huó,zǒng qī kè qín kè jiǎn,wú fù xiān rén.

  念祖考创家基,不知栉风沐雨,受多少苦辛,才能足食足衣,以贻后世;为子孙计长久,除却读书耕田,恐别无生活,总期克勤克俭,毋负先人。

156. dàn zuò lǐ zhōng bù kě shǎo zhī rén,biàn wèi yú shì yǒu jì bì shǐ shēn hòu yǒu kě chuán zhī shì,fāng wèi cǐ shēng bù xū.

  但作里中不可少之人,便为于世有济;必使身后有可传之事,方为此生不虚。

157.   qí jiā xiān xiū shēn,yán xíng bù kě bù shèn dú shū zài míng lǐ,shí jiàn bù kě bù gāo.

  齐家先修身,言行不可不慎;读书在明理,识见不可不高。

158. táo shí zhī ròu bào yú wài,bù zì lìn xī,rén dé qǔ ér shí zhī shí zhī ér zhǒng qí hé,yóu ráo shēng qì yān,cǐ kě jiàn jī shàn zhě yǒu yú qìng yě.sù shí zhī nèi mì yú ròu,shēn zì fáng hù,rén nǎi pōu ér shí zhī shí zhī ér qì qí ké,jué wú shēng lǐ yǐ,cǐ kě zhī duō cáng zhě bì hòu wáng yě.

  桃实之肉暴于外,不自吝惜,人得取而食之;食之而种其核,犹饶生气焉,此可见积善者有余庆也。粟实之内秘于肉,深自防护,人乃剖而食之;食之而弃其壳,绝无生理矣,此可知多藏者必厚亡也。

159. qiú bèi zhī xīn,kě yòng zhī yǐ xiū shēn,bù kě yòng zhī xīn jiē wù zhī zú zhī xīn,kě yòng zhī yǐ chǔ jìng,bù kě yòng zhī yǐ dú shū.

  求备之心,可用之以修身,不可用之心接物;知足之心,可用之以处境,不可用之以读书。

160.   yǒu shǒu suī wú suǒ zhǎn bù,ér qí jié bù náo,gù yǔ yǒu yóu yǒu wéi ér bìng zhòng lì yán jí wèi jīng qǐ xíng,ér yú rén yǒu yì,gù yǔ lì gōng lì dé ér bìng chuán.

  有守虽无所展布,而其节不挠,故与有猷有为而并重;立言即未经起行,而于人有益,故与立功立德而并传。

161.   yù lǎo chéng rén,biàn kěn yīn yīn qiú jiào,zé xiàng shàn bì dǔ yě tīng qiè shí huà,jué de jīn jīn yǒu wèi,zé jìn dé kě qī yě.

  遇老成人,便肯殷殷求教,则向善必笃也;听切实话,觉得津津有味,则进德可期也。

162.   yǒu zhēn xìng qíng,xū yǒu zhēn hán yǎng: yǒu dà shí jiàn,nǎi yǒu dà wén zhāng.

  有真性情,须有真涵养:有大识见,乃有大文章。

163.   wéi shàn zhī duān wú jìn,zhǐ jiǎng yī ràng zì,pián rén rén kě xíng lì shēn zhī dào hé qióng,zhǐ de yī jìng zì,biàn shì shì jiē zhěng.

  为善之端无尽,只讲一让字,便人人可行;立身之道何穷,只得一敬字,便事事皆整。

164. zì jǐ suǒ xíng zhī shì fēi,shàng bù néng zhī,ān wàng zhī rén?gǔ rén yǐ wǎng zhī dé shī,qiě bù bì lùn,dàn xū jì jǐ.

  自己所行之是非,尚不能知,安望知人?古人以往之得失,且不必论,但须记己。

165.   zhì shù bì běn rú shù zhě,niàn niàn jiē rén hòu yě ;jīn rén bù jí gǔ rén zhě,shì shì jiē xū fú yě.

  治术必本儒术者,念念皆仁厚也;今人不及古人者,事事皆虚浮也。

166. mò zhī dà huò,qǐ yú xū yú zhī bù rěn,bù kě bù jǐn.

  莫之大祸,起于须臾之不忍,不可不谨。

167.   jiā zhī cháng yòu,jiē yǐ lài yú wǒ,wǒ yì cháng tǐ qí qíng fǒu yě?shì zhī yī shí,jiē qǔ zī yú rén,rén yì céng shòu qí yì fǒu yě?

  家之长幼,皆倚赖于我,我亦尝体其情否也?士之衣食,皆取资于人,人亦曾受其益否也?

168.   fù bù kěn dú shū,guì bù kěn jī dé,cuò guò kě xī yě; shǎo bù kěn shì zhǎng,yú bù kěn qīn xián,bù xiáng mò dà yān!

  富不肯读书,贵不肯积德,错过可惜也;少不肯事长,愚不肯亲贤,不祥莫大焉!

169. zì yú tíng lì wǔ lún wèi jiào,rán hòu tiān xià yǒu dà jīng; zì zǐ yáng jí sì zǐ chéng shū,rán hòu tiān xià yǒu zhèng xué.

  自虞廷立五伦为教,然后天下有大经;自紫阳集四子成书,然后天下有正学。

170.   yì qù qīng gāo,lì lù bù néng dòng yě; zhì liàng yuǎn dà,fù guì bù néng yín yě.

  意趣清高,利禄不能动也;志量远大,富贵不能淫也。

171.    zuì bù xìng zhě,wèi shì jiā nǚ zuò wēng gū; zuì nán chǔ zhě,wèi fù jiā ér zuò shī yǒu.

  最不幸者,为势家女作翁姑;最难处者,为富家儿作师友。

172. qián néng fú rén,yì néng huò rén,yǒu qián zhě bù kě bù zhī; yào néng shēng rén,yì néng shā rén,yòng yào zhě bù kě bù shèn.

  钱能福人,亦能祸人,有钱者不可不知;药能生人,亦能杀人,用药者不可不慎。

173. fán shì wù tú wěi yú rén,bì shēn tǐ lì xíng,fāng néng yǒu jì; fán shì bù kě zhí yú jǐ,bì jí sī guǎng yì,nǎi wǎng hòu jiān.

  凡事勿徒委于人,必身体力行,方能有济;凡事不可执于己,必集思广益,乃罔后艰。

174. gēng dú gù shì liáng móu,bì gōng kè wú huāng,nǎi néng chéng qí yè; shì huàn suī chēng guì xiǎn,ruò guān zhēn yǒu diàn,yì wèi jiàn qí róng.

  耕读固是良谋,必工课无荒,乃能成其业;仕宦虽称贵显,若官箴有玷,亦未见其荣。

175.   rú zhě duō wén wéi fù,qí wén fēi shí wén yě; jūn zǐ jí míng bù chēng,qí míng fēi kē míng yě.

  儒者多文为富,其文非时文也;君子疾名不称,其名非科名也。

176. bó xué dǔ zhì,qiè wèn jìn sī,cǐ bā zì shì shōu fàng xīn de gōng fū; shén xián qì jìng,zhì shēn yǒng chén,cǐ bā zì shì gàn dà shì de běn lǐng.

  博学笃志,切问近思,此八字是收放心的工夫;神闲气静,智深勇沉,此八字是干大事的本领。

177. hé zhě wèi yì yǒu?fán shì kěn guī wǒ zhī guò zhě shì yě; hé zhě wèi xiǎo rén?fán shì bì xùn jǐ zhī sī zhě shì yě.

  何者为益友?凡事肯规我之过者是也;何者为小人?凡事必徇己之私者是也。

178. dài rén yí kuān,wéi dài zǐ sūn bù kě kuān; xíng lǐ yí hòu,wéi xíng jià qǔ bù bì hòu.

  待人宜宽,惟待子孙不可宽;行礼宜厚,惟行嫁娶不必厚。

179.   shì dàn guān qí yǐ rán,biàn kě zhī qí wèi rán; rén bì jǐn qí dāng rán,nǎi kě tīng qí zì rán.

  事但观其已然,便可知其未然;人必尽其当然,乃可听其自然。

180.   guān guī mó zhī dà xiǎo,kě yǐ zhī shì yè zhī gāo bēi; chá dé zé zhī qiǎn shēn,kě yǐ zhī mén zuò zhī jiǔ zàn.

  观规模之大小,可以知事业之高卑;察德泽之浅深,可以知门祚之久暂。

181. yì zhī zhōng yǒu lì,ér shàng yì zhī jūn zǐ,chū fēi jì jí yú lì yě; lì zhī zhōng yǒu hài,ér qū lì zhī xiǎo rén,bìng bù yuàn qí wéi hài yě.

  义之中有利,而尚义之君子,初非计及于利也;利之中有害,而趋利之小人,并不愿其为害也。

182. xiǎo xīn jǐn shèn zhě,bì shàn qí hòu,chàng zé wú jiù yě; gāo zì wèi zhì zhě,nán bǎo qí zhōng,kàng zé yǒu huǐ yě.

  小心谨慎者,必善其后,畅则无咎也;高自位置者,难保其终,亢则有悔也。

183. gēng suǒ yǐ yǎng shēng,dú suǒ yǐ míng dào,cǐ gēng dú zhī běn yuán yě,ér hòu shì nǎi jiǎ yǐ móu fù guì yǐ.yī qǔ qí bì tǐ,shí qǔ qí chōng jī,cǐ yī shí zhī shí yòng yě,ér shí rén nǎi jiè yǐ chěng háo shē yǐ.

  耕所以养生,读所以明道,此耕读之本原也,而后世乃假以谋富贵矣。衣取其蔽体,食取其充饥,此衣食之实用也,而时人乃藉以逞豪奢矣。

184. rén jiē yù guì yě,qǐng wèn yī guān dào shǒu,zěn yàng shī xíng?rén jiē yù fù yě,qiě wèn wàn guàn chán yāo,rú hé bù zhì?

  人皆欲贵也,请问一官到手,怎样施行?人皆欲富也,且问万贯缠腰,如何布置?

185. Wén、xíng、zhōng、xìn,kǒng zǐ lì jiào zhī mù yě,jīn wéi jiào yǐ wén ér yǐ; zhì dàojù déyī rényóu yì,kǒng mén wéi xué zhī xù yě,jīn dàn xué qí yì ér yǐ.

  文、行、忠、信,孔子立教之目也,今惟教以文而已;志道、据德、依仁、游艺,孔门为学之序也,今但学其艺而已。

186.   yǐn wēi zhī yǎn,jí gàn xiàn diǎn,suǒ yǐ jūn zǐ huái xíng yě; jì yì zhī mò,wú yì shēn xīn,suǒ yǐ jūn zǐ wù běn yě.

  隐微之衍,即干宪典,所以君子怀刑也;技艺之末,无益身心,所以君子务本也。

187. shì jì zhī xué,hái kǒng xué ér wú héng; rén bù huàn pín,zhǐ yào pín ér yǒu zhì.

  士既知学,还恐学而无恒;人不患贫,只要贫而有志。

188.   yòng gōng yú nèi zhě,bì yú wài wú suǒ qiú; shì měi yú wài zhě,bì qí zhōng wú suǒ yǒu.

  用功于内者,必于外无所求;饰美于外者,必其中无所有。

189. shèng shuāi zhī jī,suī guān qì yùn,ér yǒu xīn zhě bì guì zhū rén móu; xìng mìng zhī lǐ,gù jí jīng wēi,ér jiǎng xué zhě bì qiú qí shí yòng.

  盛衰之机,虽关气运,而有心者必贵诸人谋;性命之理,固极精微,而讲学者必求其实用。

190. lǔ rú zēng zǐ,yú dào dú de qí chuán,kě zhī zī xìng bù zú xiàn rén yě; pín rú yán zi,qí lè bù yīn yǐ gǎi,kě zhī jìng yù bù zú kùn rén yě.

  鲁如曾子,于道独得其传,可知资性不足限人也;贫如颜子,其乐不因以改,可知境遇不足困人也。

191. dūn hòu zhī rén,shǐ kě tuō dà shì,gù ān liú shì zhě,bì jiàng hóu yě; jǐn shèn zhī rén,fāng néng chéng dà gōng,gù xìng hàn shì zhě,bì wǔ hòu yě.

  敦厚之人,始可托大事,故安刘氏者,必绛侯也;谨慎之人,方能成大功,故兴汉室者,必武侯也。

192. yǐ hàn gāo zǔ zhī yīng míng,zhī lǚ hòu bì shā qī jī,ér bù néng jiù zhǐ,gài qí huò yǐ chéng yě; yǐ táo zhū gōng zhì jì,zhī cháng nán bì shā zhòng zi,ér bù néng bǎo quán,dài qí zuì nán yòu hū?

  以汉高祖之英明,知吕后必杀戚姬,而不能救止,盖其祸已成也;以陶朱公智计,知长男必杀仲子,而不能保全,殆其罪难宥乎?

193.   chǔ shì yǐ zhōng hòu rén wéi fǎ,chuán jiā dé qín jiǎn yì biàn jiā.

  处世以忠厚人为法,传家得勤俭意便佳。

194. zǐ yáng bǔ dà xué gé zhì zhī zhāng,kǒng rén wù rù xū wú,ér bì shǐ zhī jí wù qióng lǐ,suǒ yǐ wéi zhèng jiào yě; yáng míng qǔ mèng zǐ liáng zhī zhī shuō,kǒng rén tú shì jì sòng,ér bì shǐ zhī fǎn jǐ shěng xīn,suǒ yǐ jiù mò liú yě.

  紫阳补大学格致之章,恐人误入虚无,而必使之即物穷理,所以维正教也;阳明取孟子良知之说,恐人徒事记诵,而必使之反己省心,所以救末流也。

195. rén chēng wǒ shàn liáng,zé xǐ; chēng wǒ xiōng è,zé nù; cǐ kě jiàn xiōng è fēi měi míng yě,jí dāng lì zhì wéi shàn liáng.wǒ jiàn rén chún jǐn,zé ài;jiàn rén fú zào,zé wù; cǐ kě jiàn fú zào fēi jiā shì yě,hé bù fǎn shēn wéi chún jǐn?

  人称我善良,则喜;称我凶恶,则怒;此可见凶恶非美名也,即当立志为善良。我见人醇谨,则爱;见人浮躁,则恶;此可见浮躁非佳士也,何不反身为醇谨?

196. chǔ shì yí kuān píng,ér bù kě yǒu sōng sǎn zhī bì; chí shēn guì yán lì,ér bù kě yǒu jī qiè zhī xíng.

  处事宜宽平,而不可有松散之弊;持身贵严厉,而不可有激切之形。

197.   tiān yǒu fēng yǔ,rén yǐ gōng shì bì zhī; dì yǒu shān chuān,rén yǐ zhōu chē tōng zhī; shì rén néng bǔ tiān dì zhī quē yě,ér kě wú wéi hū?rén yǒu xìng lǐ,tiān yǐ wǔ cháng fù zhī; rén yǒu xíng zhì,dì yǐ liù gǔ yǎng zhī。shì tiān dì qiě hòu rén zhī shēng yě,ér kě zì báo hū?

  天有风雨,人以宫室蔽之;地有山川,人以舟车通之;是人能补天地之阙也,而可无为乎?人有性理,天以五常赋之;人有形质,地以六谷养之。是天地且厚人之生也,而可自薄乎?

198.   rén zhī shēng yě zhí,rén gǒu yù shēng,bì quán qí zhí; pín zhě shì zhī cháng,shì bù ān pín,nǎi fǎn qí cháng.jìn shí xū zhù,ér zhù yì zhǐ xī suí qí cāo zòng suǒ shǐ,yú cǐ kě wù yòng rén zhī fāng; zuò shū xū bǐ, ér bǐ bù néng bì qí zì huà zhī gōng,yú cǐ kě wù qiú jǐ zhī lǐ.

  人之生也直,人苟欲生,必全其直;贫者士之常,士不安贫,乃反其常。进食需箸,而箸亦只悉随其操纵所使,于此可悟用人之方;作书需笔,而笔不能必其字画之工,于此可悟求己之理。

199. jiā zhī fù hòu zhě,jī tián chǎn yǐ yí zǐ sūn,zǐ sūn wèi bì néng bǎo; bù rú guǎng jī yīn gōng,shǐ tiān juàn qí dé,huò kě shǎo yán.jiā zhī pín qióng zhě,móu bēn zǒu yǐ gěi yī shí,yī shí wèi bì néng chōng; hé ruò zì móu běn yè,zhī mín shēng zài qín,dìng dàng yǒu jì.

  家之富厚者,积田产以遗子孙,子孙未必能保;不如广积阴功,使天眷其德,或可少延。家之贫穷者,谋奔走以给衣食,衣食未必能充;何若自谋本业,知民生在勤,定当有济。

200.   yán bù kě jǐn xìn,bì kuí zhū lǐ; shì wèi kě jù xíng,bì wèn zhū xīn.

  言不可尽信,必揆诸理;事未可遽行,必问诸心。

201. xiōng dì xiāng shī yǒu,tiān lún zhī lè mò dà yān; guī mén ruò cháo tíng,jiā fǎ zhī yán kě zhī yě.

  兄弟相师友,天伦之乐莫大焉;闺门若朝廷,家法之严可知也。

202.   yǒu yǐ chéng dé yě,rén ér wú yǒu,zé gū lòu guǎ wén,dé bù néng chéng yǐ; xué yǐ yù yú yě,rén ér bù xué,zé hūn mèi wú zhī,yú bù néng yù yǐ.

  友以成德也,人而无友,则孤陋寡闻,德不能成矣;学以愈愚也,人而不学,则昏昧无知,愚不能愈矣。

203. míng fàn guó fǎ,zuì lèi qǐ néng xìng táo; bái dé rén cái,péi cháng huán yào jiā bèi.

  明犯国法,罪累岂能幸逃;白得人财,赔偿还要加倍。

204. làng zǐ huí tóu,réng bù cán wèi jūn zǐ; guì rén shī zú,biàn yí xiào yú yōng rén.

  浪子回头,仍不惭为君子;贵人失足,便贻笑于庸人。

205.   yǐn shí nán nǚ,rén zhī dà yù cún yān,rán rén yù jì shèng,tiān lǐ huò wáng; gù yǒu dào zhī shì,bì shǐ yǐn shí yǒu jié,nán nǚ yǒu bié.

  饮食男女,人之大欲存焉,然人欲既胜,天理或亡;故有道之士,必使饮食有节,男女有别。

206. dōng pō zhì lín yǒu yún:“rén shēng nài pín jiàn yì,nài fù guì nán; ān qín kǔ yì,ān xián sǎn nán; rěn téng yì,rěn yǎng nán; néng nài fù guì,ān xián sǎn,rěn yǎng zhě,bì yǒu dào zhī shì yě.” yú wèi rú cǐ jīng shuǎng zhī lùn,zú yǐ fā rén shēn xǐng,zhèng kě yú péng yǒu jù huì shí,shù zhī yǐ zhù qīng tán.

  东坡《志林》有云:“人生耐贫贱易,耐富贵难;安勤苦易,安闲散难;忍疼易,忍痒难;能耐富贵,安闲散,忍痒者,必有道之士也。”余谓如此精爽之论,足以发人深省,正可于朋友聚会时,述之以助清谈。

207.   yú zuì ài cǎo lú rì lù yǒu jù yún:“dàn rú qiū shuǐ pín zhōng wèi,hé ruò chūn fēng jìng hòu gōng.” dú zhī jué jīn píng zào shì,yì wèi shēn cháng.

  余最爱草庐日录有句云:“澹如秋水贫中味,和若春风静后功。”读之觉矜平躁释,意味深长。

208.   dí jiā yú jǐ,bù dé yǐ ér yīng zhī,wèi zhī yīng bīng,bīng yīng zhě shèng ;lì rén tǔ dì,wèi zhī tān bīng,bīng tān zhě bài,cǐ wèi xiāng lùn bīng yǔ yě.rán qǐ dú yòng bīng wéi rán zāi?fán rén shì zhī chéng bài,jiē dàng zuò rú shì guān.

  敌加于己,不得已而应之,谓之应兵,兵应者胜;利人土地,谓之贪兵,兵贪者败,此魏相论兵语也。然岂独用兵为然哉?凡人事之成败,皆当作如是观。

209.   fán rén shì xiǎn qí zhī shì,jué bù kě wèi,huò wèi zhī ér xìng huò qí lì,tè ǒu rán ěr,bù kě shì wéi cháng rán yě.kě yǐ wéi cháng zhě,bì qí píng dàn wú qí,rú gēng tián dú shū zhī lèi shì yě.

  凡人世险奇之事,决不可为,或为之而幸获其利,特偶然耳,不可视为常然也。可以为常者,必其平淡无奇,如耕田读书之类是也。

210.   yōu xiān yú shì gù néng wú yōu,shì zhì ér yōu wú jiù yú shì,cǐ táng shǐ lǐ jiàng yǔ yě.qí jǐng rén zhī yì shēn yǐ,kě shū yǐ jiē zhū zuò yòu.

  忧先于事故能无忧,事至而忧无救于事,此唐史李绛语也。其警人之意深矣,可书以揭诸座右。

211.   yáo shùn dà shèng,ér shēng zhū jūn; gǔ gǔn zhì yú,ér shēng shùn yǔ; kuí yǐ yú guǎng yú yāng zhī lǐ,shì jué nán píng.rán yáo shùn zhī shèng,chū wèi cháng yīn zhū jūn ér miè; gǔ gǔn zhī yú,yì bù néng yīn shùn yǔ ér yǎn,suǒ yǐ rén guì zì lì yě.

  尧舜大圣,而生朱均;瞽鲧至愚,而生舜禹;揆以馀广馀殃之理,似觉难凭。然尧舜之圣,初未尝因朱均而灭;瞽鲧之愚,亦不能因舜禹而掩,所以人贵自立也。

212.   chéng zǐ jiào rén yǐ jìng,zhū zǐ jiào rén yǐ jìng,jìng zhě xīn bù wàng dòng zhī wèi yě,jìng zhě xīn cháng xīng xīng zhī wèi yě.yòu kuàng jìng néng yán shòu,jìng zé rì qiáng,wéi xué zhī gōng zài shì,yǎng shēng zhī dào yì zài shì,jìng jìng zhī yì rén dà yǐ zāi!xué zhě kě bù wù hū?

  程子教人以静,朱子教人以敬,静者心不妄动之谓也,敬者心常惺惺之谓也。又况静能延寿,敬则日强,为学之功在是,养生之道亦在是,静敬之益人大矣哉!学者可不务乎?

213.   bǔ shì yǐ guī shì wéi zhòng,gù bì guī cóng shì cóng nǎi kě yán jí.ruò èr zhě yǒu yī bù cóng,huò èr zhě jù bù cóng,zé yí qí yǒu xiōng wú jí yǐ.nǎi hóng fàn jī yí zhī piān,zé yú guī cóng shì nì zhě,réng yuē zuò nèi jícóng guī shì gòng nì yú rén zhě,réng yuē yòng jìng jí.shì zhī jí xiōng zài rén,shèng rén zhī chuí jiè shēn yǐ.rén chéng néng zuò nèi ér bù zuò wài,yòng jìng ér bù yòng zuò,xún fèn shǒu cháng,sī yì ān wǎng ér bù jí zāi!

  卜筮以龟筮为重,故必龟从筮从乃可言吉。若二者有一不从,或二者俱不从,则宜其有凶无吉矣。乃洪范稽疑之篇,则于龟从筮逆者,仍曰作内吉。从龟筮共逆于人者,仍曰用静吉。是知吉凶在人,圣人之垂戒深矣。人诚能作内而不作外,用静而不用作,循分守常,斯亦安往而不吉哉!

214.   měi jiàn qín kǔ zhī rén jué wú láo jí,xiǎn dá zhī shì duō chū hán mén,cǐ yì yíng xū xiāo zhǎng zhī jī,zì rán zhè lǐ yě.

  每见勤苦之人绝无痨疾,显达之士多出寒门,此亦盈虚消长之机,自然这理也。

215.   yù lì jǐ,biàn shì hài jǐ; kěn xià rén,zhōng néng shàng rén.

  欲利己,便是害己;肯下人,终能上人。

216. gǔ zhī kè xiào zhě duō yǐ,dú chēng yú shùn wèi dà xiào,gài néng wéi qí nán yě; gǔ zhī yǒu cái zhě zhòng yǐ,dú chēng zhōu gōng wèi měi cái,gài néng běn yú dé yě.

  古之克孝者多矣,独称虞舜为大孝,盖能为其难也;古之有才者众矣,独称周公为美才,盖能本于德也。

217. bù néng suō tóu zhě,qiě xiū suō tóu; kě yǐ fàng shǒu zhě,biàn xū fàng shǒu.

  不能缩头者,且休缩头;可以放手者,便须放手。

218. jū yì qí mìng,jiàn wēi shòu mìng,yán mìng zhě zǒng bù wài shùn shòu qí zhèng; mù nè jìn rén,qiǎo lìng xiān rén,qiú rén zhě jí kě zhī cóng rù zhī fāng.

  居易俟命,见危授命,言命者总不外顺受其正;木讷近仁,巧令鲜仁,求仁者即可知从入之方。

219.   jiàn xiǎo lì,bù néng lì dà gōng; cún sī xīn,bù néng móu gōng shì.

  见小利,不能立大功;存私心,不能谋公事。

220. zhèng jǐ wèi lǜ rén zhī běn,shǒu chéng niàn chuàng yè zhī jiān.

  正己为率人之本,守成念创业之艰。

221.   zài shì wú guò bǎi nián,zǒng yào zuò hǎo rén,cún hǎo xīn,liú gè hòu dài bǎng yàng; móu shēng gè yǒu héng yè,nǎ dé guǎn xián shì,shuō xián huà,huāng wǒ zhèng jīng gōng fū.

  在世无过百年,总要作好人,存好心,留个后代榜样;谋生各有恒业,哪得管闲事,说闲话,荒我正经工夫。

,